Γιώργος Παπαθανασίου: Τοπική Αυτοδιοίκηση και «Μνημόνιο 3»

Τοπική Αυτοδιοίκηση και «Μνημόνιο 3»

Του Γιώργου Παπαθανασίου

Δημάρχου Δ.Δίου-Ολύμπου

Στο πρώτο μήνυμα που έκανα σαν υποψήφιος δήμαρχος Δίου-Ολύμπου, έλεγα και έγραφα: «Εύκολα ενώνουμε πόλεις και χωριά, δύσκολα όμως ενώνουμε ανθρώπους. Σήμερα είναι ανάγκη επιτακτική η σύνδεση των ανθρώπων, η μη διατάραξη του κοινωνικού ιστού, η αλληλεγγύη, η επαφή και η επικοινωνία των ανθρώπων.

Στην πορεία των χρόνων, το ελληνικό έθνος επέζησε, γιατί διατήρησε αυτές τις αρχές. …Πιθανά χρέη του νέου δήμου είναι ορατά. Η ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών των δήμων είναι προ των πυλών. Ουαί κι αλίμονο όμως αν επικρατήσει κι εδώ η αντίληψη ότι για να ξεχρεωθούν οι δήμοι και να είναι βιώσιμοι πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν.

Δήμος – κοινότητα σημαίνει, πάνω απ’ όλα, κοινωνία αλληλεγγύης και ανθρωπιάς. Σημαίνει φροντίδα για τους αδύναμους και αίσθημα εμπιστοσύνης και ελπίδας για το σήμερα και το αύριο». Απρίλιος 2010.

Πρώτο κύτταρο λοιπόν της κοινωνίας αλληλεγγύης, της λαϊκής κυριαρχίας και θεμέλιο της δημοκρατίας είναι η τοπική αυτοδιοίκηση που αποτελεί τον πρωτογενή θεσμό αυτής της διαδικασίας, γι αυτό πάντοτε χτυπιέται πρώτη απ’ αυτούς που καταργούν και υποβαθμίζουν τη λαϊκή κυριαρχία.

Το πρώτο δημοτικό συμβούλιο που καταλύθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος ήταν το δημοτικό συμβούλιο του δήμου Αθηναίων με πρόεδρο τον στρατηγό Μακρυγιάννη, όταν τον Γενάρη του 1837 ζήτησε Σύνταγμα από τον περιβόητο Άρμασμπεργκ, τον Αρμασμπέρη όπως τον έλεγε ο θυμόσοφος ελληνικός λαός. Τότε που τα κόμματα ακόμα είχαν σαν «τίτλους» το Γαλλικό, το Αγγλικό και το Ρωσικό κόμμα, ανάλογα δηλαδή με τις τρεις «προστάτιδες» δυνάμεις, που ο λαός ο ίδιος αποκαλούσε τρεις «αγχόνες». Καμιά σύγκριση με τη σημερινή τρόικα.

Αλλά το κλασσικότερο δείγμα καταπάτησης της εθνικής και λαϊκής κυριαρχίας ταυτόχρονα, αποτυπώνεται σε μια λακωνική ανακοίνωση του υπουργείου εσωτερικών, το 1954. «Ελάβομεν υπόμνημα δια τον δημοτικόν και κοινοτικόν κώδικα εκ τεσσαράκοντα πέντε δεδακτυλογραφημένων σελίδων εκ της αμερικανικής αποστολής, όπερ και ελάβομεν σοβαρώς υπ’ όψιν κατά την σύνταξιν του σχετικού νομοσχεδίου».

Αυτό σε μια χώρα που γεννήθηκε η δημοκρατία και ο δήμος (ο δάμος των ομηρικών χρόνων, ο δήμος του Κλεισθένη, η εκκλησία του δήμου την εποχή του Περικλή, τα κοινά κατά την Τουρκοκρατία, η αυτοδιοίκηση κατά την Κατοχή) είναι ο δήμος που αντέγραψαν όλες οι πολιτισμένες χώρες του κόσμου.

Νομίζω ότι δεν υπάρχει Έλληνας που να μη γνωρίζει ότι η χώρα μας περνάει κρίση οικονομική, όχι όμως αυτή την κρίση να τη μετατρέψουμε σε κρίση θεσμών, αξιών δημοκρατίας. Δεν μπορεί στο όνομα της κρίσης να φτωχοποιούμε τον λαό, να ανατρέπουμε θεμελιώδη κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, να καταλύουμε βασικές συνταγματικές διατάξεις.

Η τοπική αυτοδιοίκηση συμβάλλει τα μέγιστα να ξεφύγουμε από την οικονομική κρίση. Ενδεικτικά αναφέρω τη μείωση των δημάρχων απ’ τον «Καποδίστρια» στον «Καλλικράτη», από 1.034 σε 325 (-69%), οι δημοτικοί σύμβουλοι από 16.390 σε 9.375 (-43%), οι ειδικοί σύμβουλοι και συνεργάτες από 2.298 σε 940 (-80%), οι μειώσεις αποδοχών των αιρετών και υπαλλήλων ξεπερνά το 50%.

Όσον αφορά τις επιχορηγήσεις των δήμων από τον κρατικό προϋπολογισμό, οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι (ΚΑΠ) μειώθηκαν από το 2009 στο 2012 κατά 60% και οι επιχορηγήσεις για επενδύσεις (ΣΑΤΑ) μειώθηκαν κατά 55,16% και το 2012 μας αποδόθηκε ποσό μηδέν (0).

Μετά τις υπέρογκες περικοπές στις επιχορηγήσεις των δήμων από τους ΚΑΠ, οι οποίοι οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στην οικονομική κατάρρευσή τους, μετά τις κυβερνητικές παλινωδίες στο πρόγραμμα «εναρμόνισης», έρχονται μέτρα τα οποία αφαιρούν πλέον τη δυνατότητα λειτουργίας και άσκησης αρμοδιοτήτων και πλήττουν καίρια τον πυρήνα του συνταγματικά κατοχυρωμένου θεσμού της αυτοδιοίκησης.

Το «παρατηρητήριο οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ» αντίκειται ευθέως στις συνταγματικές διατάξεις, καταλύει την αυτοτέλεια της τοπικής αυτοδιοίκησης και συνιστά μια απαράδεκτη επιτροπεία.

Αντί η κυβέρνηση να αποδώσει στην αυτοδιοίκηση τους πόρους που επί χρόνια υπεξαιρούσε, τους πόρους με τους οποίους είναι υποχρεωμένη να χρηματοδοτήσει τις αρμοδιότητες που μεταβίβασε και συνεχίζει να μεταβιβάζει, εγκαθιστά αντισυνταγματικές επιτροπές για να ελέγχουν τη φτώχεια των δήμων και να τιμωρούν ακόμη και τους πολίτες με αύξηση τελών.

Η απαράδεκτη ρύθμιση θίγει την αξιοπρέπεια όλων των αιρετών και των εργαζομένων στην αυτοδιοίκηση, οι οποίοι με τεράστιες προσπάθειες κρατούν ακόμα όρθιους τους δήμους, ασκούν τις αρμοδιότητές τους και συμβάλλουν καθοριστικά στη διατήρηση της συνοχής μια κοινωνίας που διαλύεται υπό το βάρος της κρίσης.

Η υποταγή της Ελλάδας στην τρόικα και η επιτροπεία της τελευταίας στον κρατικό προϋπολογισμό δεν μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για αντίστοιχη εφαρμογή και στην αυτοδιοίκηση.

Η απαγόρευση των προσλήψεων μέχρι το 2016 σε συγκεκριμένες ειδικότητες, όπως οι ανταποδοτικές ή οι κοινωνικές υπηρεσίες, δυναμιτίζουν τη λειτουργία των δήμων.

Η κατάσταση επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο με τις περικοπές στις προσλήψεις του εποχικού προσωπικού.

Οι απαράδεκτες διατάξεις για την κατάργηση οργανικών θέσεων συγκεκριμένων κλάδων και ειδικοτήτων θα αποδυναμώσουν ακόμη περισσότερο τις υπηρεσίες εξυπηρέτησης των πολιτών, θα στείλουν ακόμη περισσότερους στην ανεργία.

Άραγε, πόσο εξυπηρετεί τους δημοσιονομικούς στόχους της χώρας η απαγόρευση απασχόλησης προσωπικού σε υπηρεσίες τις οποίες χρηματοδοτεί άμεσα και αποκλειστικά ο ίδιος ο πολίτης;

Δυστυχώς, όμως, φαίνεται πως η απαξίωση της αυτοδιοίκησης δεν είναι ένα συγκυριακό φαινόμενο αλλά μια πολιτική επιλογή. Αυτή η εκτίμηση επιβεβαιώνεται και από το ίδιο το περιεχόμενο το κρατικού προϋπολογισμού του 2013, ο οποίος λαμβάνει υπόψη του τις προβλέψεις της νομοθεσίας για τους πόρους της αυτοδιοίκησης και αφαιρεί πόρους 1.738.000.000 ευρώ χωρίς να υπολογιστούν τα έσοδα από τον ΦΑΠ.

Ο κρατικός προϋπολογισμός του 2013 επισημοποιεί την με αμείωτη ένταση υπεξαίρεσης των πόρων της αυτοδιοίκησης και σφραγίζει ουσιαστικά την κατάρρευση των δήμων.

Η επιλογή υποβάθμισης, απαξίωσης και διάλυσης της αυτοδιοίκησης προκαλεί την απόλυτη ανάγκη εγρήγορσης και κινητοποίησης όλων μας.

Κινητοποιήσεις και κινήσεις που θα πρέπει να κορυφωθούν με την ομαδική υποβολή παραιτήσεων των 325 δημάρχων και όλων των δημοτικών συμβούλων της χώρας.

Η ιστορία και οι αγώνες της αυτοδιοίκησης δείχνουν τον δρόμο.