Στο «πέρασμα» της Λυσιστράτης … από το Αρχαίο Θέατρο του Δίου

Στα «πέρασμά της» από το Αρχαίο Θέατρο του Δίου, στο Φεστιβάλ Ολύμπου, το βράδυ της Παρασκευής 22 Αυγούστου 2014, η «Λυσιστράτη» απέσπασε γέλια και χειροκροτήματα  Ο δεκατετραμελής θίασος κατάφερε να κερδίσει τις καλύτερες εντυπώσεις και να μεταφέρει μέσω του επί σκηνής μηνύματος «Κάντε έρωτα και όχι πόλεμο» το διαχρονικό μήνυμα του Αριστοφάνη: «ΕΙΡΗΝΗ». «Πάψετε τον πόλεμο και μονιασμένοι ζήστε».

Είκοσι χρόνια πολεμούν Αθήνα με τη Σπάρτη. Ο νους των ανδρών δεν δύναται να τελέψει το κακό, τον εμφύλιο σπαραγμό. Τη λύση τη φέρνει ο γυναικείος λογισμός.  Η Αθηναία Λυσιστράτη σχέδιο βάζει κατά νου να φέρει την ειρήνη. Όπλα των ανδρών δεν προτιμά παρά την ερωτική αποχή των γυναικών απ’ το συζυγικό κρεβάτι. Έχει ήδη συγκαλέσει τις γυναίκες και περιμένει ανυπόμονα την άφιξη άλλων που θα πρέπει να αφήσουν τα σπίτια τους και να συναντηθούν μαζί της. Είναι φανερό εξ αρχής πως η γυναίκα που μιλάει διαφέρει πολύ από τις υπόλοιπες. Βασικά, ίδια θεωρεί απλό πράγμα την αποσύνδεσή της από το σπίτι και τα οικιακά ζητήματα που απασχολούν τις γυναίκες, ενώ οι άλλες αισθάνονται διαρκώς νοσταλγία για το νοικοκυριό τους, νοσταλγία αποκλειστικά συνδεδεμένη με την ερωτική επιθυμία. Ωστόσο, η πρωταγωνίστρια θα εκμεταλλευτεί και θα μεταχειριστεί τα τρωτά σημεία των γυναικών για να σώσει τα ελληνικά κράτη, κάνοντας τες «απλώς οχήματα της ερωτικής απεργίας».

Αποκαλύπτει σιγά σιγά το σχέδιο: «για να αναγκάσουμε τους άνδρες να συνάψουνε ειρήνη, πρέπει να εγκαταλείψουμε το….». Βουβαμάρα πέφτει στη σκηνή. Κάποιες πέφτουν ξερές… στο άκουσμα και μόνο. Για τη Λυσιστράτη διέξοδο αποτελεί η Σπαρτιάτισσα Λαμπιτώ, η «μοναδική αληθινή γυναίκα», σύμφωνα με τα λόγια της πρωταγωνίστριας,, καθώς θα δηλώσει πως όσο και αν είναι δύσκολο για μια γυναίκα να κοιμάται μόνη, αν είναι για την ειρήνη, έτσι πρέπει να γίνει. Η κοινή καθοδήγηση, της Αθήνας και της Σπάρτης αναδεικνύεται ως το αριστοφανικό ιδανικό ακόμα και μέσα από μια γυναικεία συνομωσία. Ό, τι θα κάνει η μια για την Αθήνα, θα κάνει και η άλλη για τη Σπάρτη.

Πείθει, λοιπόν, τις εκπροσώπους των άλλων ελληνικών πόλεων μέσα από πλήθος κωμικών σκηνών και αυτό είναι το πρώτο μέρος του σχεδίου. Το δεύτερο είχε μπει και αυτό σε ενέργεια: με πρόσχημα μια θυσία θα μπουν στην Ακρόπολη, όπου βρίσκονται τα χρήματα με τα οποία επιδοτούνται οι πολεμικές επιχειρήσεις, και θα την καταλάβουν.  

Αποκαλύπτεται η  σκέψη πως ο εμφύλιος πόλεμος είναι και ζήτημα ιδιωτικό και ως εκ τούτου απαιτείται η ιδιωτική διαχείριση του σε καιρό πολέμου. Αν μόνο του το πρώτο μέρος του σχεδίου μπορούσε να χαρακτηριστεί φαρσικό, το δεύτερο δείχνει πως οι γυναίκες πρέπει να αναλάβουν τα ηνία, όταν η πόλη κακοδιοικείται από τους άνδρες ηγέτες της, εκπροσωπούμενοι εδώ από τον Πρόβουλο και τον χορό των γερόντων. Και αυτό είναι το μήνυμα του αριστοφανικού έργου. Η ταύτιση του οίκου με την Ακρόπολη, τον δημόσιο χώρο, και η σημασία της «γυναικείας ψυχής ως παράγοντα σταθερότητας στον ελληνικό κόσμο».

Ο Πρόβουλος, αξιωματούχος, με άλλους πολίτες μάταια προσπαθούν να διώξουν τις γυναίκες από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Κωμικά επεισόδια λαμβάνουν χώρα, καθώς κάποιες απ’ τις γυναίκες αρχίζουν τα τεχνάσματα για να επιστρέψουν έστω και λίγο στα σπίτια τους, στους άνδρες τους να πάνε. Η Μυρρίνη, λόγου χάρη, αναγνωρίσει τον άνδρα της τον Κινησία, ο οποίος την πλησιάζει με ερωτικές διαθέσεις. Εκείνη τον προκαλεί με τα δικά της ερωτοκαμώματα, έχοντας άλλα κατά νου.

Η κατάσταση ερωτικής στέρησης γενικεύεται. Πρώτοι οι Σπαρτιάτες στέλλουν πρέσβεις στην Αθήνα και ζητούν διαπραγματεύσεις. Παρά τις κόντρες των ανδρών, σε μια ύστατη προσπάθεια να φανούν οι μεν «καλύτεροι» των δε, η Λυσιστράτη υπενθυμίσει την παρελθούσα αμοιβαία προσφορά βοήθειας των δύο πόλεων σε κρίσιμες ώρες. Έτσι, μονιασμένοι και συμφιλιωμένοι οι δυο αντίπαλοι συνεορτάζουν την ειρήνη. Και τελειώνει η παράσταση.

Η Λυσιστράτη είναι ένα αντιπολεμικό έργο και η ερωτική αποχή των γυναικών ένα εκπληκτικό εύρημα. Είναι συνάμα και ύμνος στην παραδοσιακή αθηναϊκή δημοκρατία, καθώς οι εμπαιγμοί και οι υπαινιγμοί των λόγων καθιστούν υπεύθυνους για το κακό του πολέμου τα ιδιοτελή συμφέροντα όσων διοικούν.

Τα μέλη του θιάσου απέδωσαν τους ρόλους τους με έναν πολύ επιτυχημένο συνδυασμό: Λυσιστράτη η Μαρία Καβογιάννη, Πρόβoυλος ο Αντώνης Λουδάρος, Κλεονίκη η Καίτη Κωνσταντίνου, Κινησίας ο Θανάσης Τσαλταμπάσης, Μυρρίνη η Νάντια Κοντογεώργη, Λαμπιτώ η Μαργαρίτα Βαρλάμου. Και αυτού  ήταν οι «επώνυμοι» ρόλοι. Ξεχωρίσουν  επίσης οι Θανάσης Κουρλαμπάς, Τζίνη Παπαδοπούλου, Μαρία Φιλίππου, Δημήτρης Παπανικολάου, Θωμάς Γκαγκάς, Ελίνα Μάλαμα, Βασίλης Πουλάκος, Γεράσιμος Σκαφίδας. Όλοι τους είχαν τη σκηνική ζωντάνια και σπιρτάδα, «ανυπόκριτο» κέφι. Κωμικά ταλέντα όλοι τους.

Τα γυναικεία κουστούμια ταιριαστά με τις ερωτικές επιθυμίες και «προτεραιότητες» των γυναικών, κάτι από την αισθητική των καμπαρέ, και τα αντρικά με τους υποτακτικούς και δουλοπρεπείς, χωρίς προσωπικότητα άνδρες, αφού φάνταζαν κάτι ανάμεσα σε ελληνικό τσολιά και νεότερο ευρωπαϊκό στυλ. Εντυπωσίασαν οι κωμικότατες τεχνικές της «σιωπηλής αντίδρασης»,  το κωμικό που απορρέει από την κίνηση του σώματος, η μουσική «εποχής μας», αλλά και οι αυτοσχέδιες ατάκες:

Πρόβουλος: «Με κούρασε η υποκριτική, θα πω ένα τραγούδι… έχω τρακ… το τρακ επτά».

Λυσιστράτη: «Μήπως θες να παίξεις την Αθηναία».

Λαμπιτώ: «Όνειρο ζωής».

Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, η σκηνοθετική σύλληψη έχει πολλά καινοτόμα στοιχεία, είναι εκμοντερνισμένη σε μια προσπάθεια να συνδεθεί με το «διαχρονικό» παρόν και στο σύντομο χρονικό διάστημα της παράστασης αφήνει έξω αρκετά από όσα αποτελούσαν προθέσεις του μεγάλου κωμικού Αριστοφάνη. Διαχέεται, ωστόσο, η ανάγκη για αρμονική συνύπαρξη, βασική, αλλά όχι μοναδική, αριστοφανική.

Ήταν μια από τις καλύτερες παραστάσεις του καλοκαιριού.

Τα υπόλοιπα στοιχεία της ταυτότητας της παράστασης: 

Μετάφραση – Απόδοση: Σπύρος Α. Ευαγγελάτος, Σκηνοθεσία: Τσέζαρις Γκραουζίνις, Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας, Μουσική: Δημήτρης Θεοχάρης, Στίχοι τραγουδιών: Γιώργος Μπακόλας, Επιμέλεια κίνησης: Δήμητρα Κρητικίδη.

Επεξεργασία κειμένου: Ο μεταφραστής και οι ηθοποιοί της παράστασης, Φωτισμοί: Σοφία Αλεξιάδου, Παραγωγή: Γιώργος Λυκιαρδόπουλος – Highway Productions – Λυκόφως σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, Executive producer: Παναγιώτης Τρύφων.

 Ευαγγελία Ράπτου – Στεργιούλα, Φιλόλογος - Δρ. Παν. Αιγαίου

Φωτορεπορτάζ: Ευριπίδης Θεοδοσίου