43ο Φεστιβάλ Ολύμπου και η παράσταση «Ωχ … Ηλέκτρα»

Η «Ηλέκτρα» όπως δεν την έχετε ξαναδεί!

          Το βράδυ  της Δευτέρας 25 Αυγούστου 2014 οι φίλοι του 43ου Φεστιβάλ Ολύμπου διασκέδασαν με την εμφάνιση της «Ηλέκτρας», όχι της σοφόκλειας ή ευριπίδειας τραγωδίας, αλλά της καλλίτσειας παρωδίας. Βέβαια, οι μεγάλοι τραγικοί έδωσαν το θέμα. Και ο Καλλίτσης πήρε την σπίθα από αυτούς, έκανε τους δικούς τους συνειρμούς, πήρε και από την παραδοσιακή ποίηση τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, αφορμές από τα τρωτά του σύγχρονου κόσμου, τα βαλε σ’ ένα γουδί και έκανε τη δική του «Ηλέκτρα», μάλλον μοναδική.

Αυτός είναι ο μύθος, όπως τον διασώζει ο μεγάλος τραγικός ποιητής Σοφοκλής: Η Ηλέκτρα θρηνεί τον πατέρα της Αγαμέμνονα, που τη ζωή τους στέρησε η γυναίκα του η Κλυταιμνήστρα και ο εραστής της ο Αίγισθος. Ο Χορός προσπαθεί να την εμψυχώσει, δίνοντάς της ελπίδες για την επιστροφή του αδερφού της Ορέστη. Μάνα και κόρη λογομαχούν. Η Κλυταιμνήστρα προσπαθεί να εξορκίσει ένα όνειρο κακό. Ο Ορέστης ετοιμάζεται να γίνει ο τιμωρός του εγκλήματος. Για να εισέλθει απαρατήρητος στο παλάτι, ο παιδαγωγός του και πιστός φίλος του Πυλάδης φέρνει την ψευδή είδηση ότι είναι νεκρός. Στο άκουσμα του θανάτου του αδελφού της η Ηλέκτρα θρηνεί τόσο σπαρακτικά, ώστε ο Ορέστης συγκινημένος από τον θρήνο της, αναγκάζεται να αποκαλύψει την πραγματική του ταυτότητα. Σε λίγο θα γίνει ο φονιάς της μητέρας του και του εραστή της εκπληρώνοντας το βασανιστικό όνειρο της αδερφής του. 

Και τώρα η παρωδία του Αλέξη Καλλίτση: σε παραδοσιακό ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο, με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία ξεδιπλώνεται με τον πιο ξεκαρδιστικό τρόπο όλο το «ηλεκτρικό πάθημα και πάθος». Και είναι αλήθεια πως στη μετρική μορφή της παρωδίας οφείλεται μεγάλο μέρος της επιτυχίας.  Γιατί ο δημοτικός μας στίχος δεν θέλει τέχνη μόνο, θέλει να ξέρεις να μετράς τις λέξεις με τον χρόνο. Και πράγματι από τη άποψη αυτή ήταν όλος ο λόγος «μετρημένος», και με μέτρο και με ρίμα. 

«Δεν είναι έργο… δεν είναι έργο αυτό που παίζει σου λέω είναι…. Πανικός… ένας μικρός τιτανικός… η δράση εξελίσσεται και βγαίνει στις Μυκήνες… τι εποχές κι εκείνες… κυρίως ασχολούμαστε εδώ με τους Ατρείδες … Ας μπούμε όμως το ψητό, να μην μακρηγορούμε, κάναμε μια εισαγωγή έτσι να γνωριστούμε. Το έργο που θα παίξουμε είναι πολύ αρχαίο … έχει πρωταγωνίστρια μια δύστυχη κοπέλα που πάθανε τα νεύρα της εγίνανε κορδέλα».

Ο πόνος της Ηλέκτρας για τον θάνατο του πατέρα της την υποχρεώνει να απευθυνθεί σε ψυχολόγο, σε γιατρό ειδικό. Η εξομολόγηση στον γιατρό θα φέρει στην επιφάνεια όλο το δράμα της πρωταγωνίστριας στην πιο κωμική του έκφραση. Η θρηνωδία γίνεται παρωδία και για τους θεατές ξεκαρδιστική κωμωδία. Η τραγική «Ηλέκτρα» φέρνει κωμικούς «Ηλεκτρισμούς».

Αρχίζουν οι αυτό-συστάσεις: «Ηλέκτρα με βαπτίσανε, Ηλέκτρα με φωνάζουν» και εισέρχεται κυριολεκτικά σπρωγμένη στη σκηνή και κουτρουβαλιασμένη. Και θα αρχίσει τότε το παραδοσιακό τραγούδι, που μιλάει για τον γιατρό, το γιατρό τον Νικολή «Δεν μπορώ μανούλα, δεν μπορώ, Άι σύρε να φέρεις τον γιατρό. Άιντε το γιατρό το Νικολή, άιντε που 'ναι όμορφο παιδί», για να τελειώσει με ένα τσιφτετέλι. Ίσως είναι και αυτό ένα από τα «απρόοπτα» της τραγωδίας!

Και συνεχίζει την αυτό-σύσταση στον γιατρό αυτή τη φορά: «Ηλέκτρα με βαπτίσανε, Ηλέκτρα με φωνάζουν… Ηλέκτρα τ’ όνομά μου. Έτσι με λεν οι τραγικοί έτσι και η μαμά μου!» Και αμέσως το πρόβλημα εκθέτει:

-«Πείτε μου τι σας απασχολεί και τι σας ταλανίζει».

-«Η εκδίκηση μ’ απασχολεί που ‘γιναν κάτι φόνοι, η μάνα μου και ο Αίγισθος που είναι δολοφόνοι»…. «Είναι η πρώτη μου φορά που πάω σε ψυχολόγο. Εδώ και κάμποσο καιρό δεν έβρισκα το λόγο… Όμως γιατρέ μου τα ’παιξα και έπαθα μπορνιόκ(ο_. Έφτασα σ’ αδιέξοδο. Έπαθα κοκομπλόκ(ο)». «Μπαμπάς μου ο Αγαμέμνονας, μαμά μου η Κλυταιμνήστρα, που μου συμπεριφέρεται σαν να μια καμιά πλύστρα».

Μα ο γιατρός το χρήμα κυνηγά και άλλο δεν τον νοιάζει. «Όχι πώς είναι σημαντικό… από λεφτά πώς είστε; Ρωτάω έτσι άσχετα, όχι να με δανείστε. Σαν επιστήμονας ρωτώ τι να χρεώσω, γιατί αν δεν ανταμειφθώ, πώς θέλεις να σε σώσω;» «Γιατρέ μου χέσε τα λεφτά δεν φέρνουν ευτυχία, πρέπει να είμαστε γεροί και πάνω απ’ όλα υγεία».

Αχ! όσοι είναι απ’ έξω απ’ τον χορό δεν ξέρουν τι σημαίνει να είσαι γυναίκα μοναχή και τόσο πονεμένη (δεν είναι της Ηλέκτρας αυτό, αλλά «παρωδία»… κρητικής μαντινάδας).

Και όλα αυτά για να πάρετε μια γεύση από την παράσταση!

Ήταν όλοι τους εξαιρετικοί στην ηθοποιία. Έδειξαν εκπληκτικό ταλέντο, ήταν και ξεκαρδιστικοί. Και οι ατάκες ευρηματικές, με επιφύλαξη προς εκείνες που ήταν κάπως «αθυρόστομες» ή «τολμηρές» και γι’ αυτό ίσως και για κάποιους ενοχλητικές. Αλλά και ο Αριστοφάνης δεν είχε κατηγορηθεί για βλασφημία και χυδαιότητα; Ίσως τα έμμετρα ειρωνικά έως και καυστικά σχόλια της επικαιρότητας, της πολιτικής γελοιότητας, του ηθικού ξεπεσμού είναι μια «άμεση» απάντηση στην καθημερινότητα. Ίσως η «υπερβολή» να ήταν εσκεμμένη, ανάλογη της ηθικής κρίσης που υφίσταται ο κόσμος μας και το αποδεικνύουν περίτρανα τα ανθρωπιστικά εγκλήματα που βλέπουμε να γίνονται σε όλον τον κόσμο. 

Το σίγουρο είναι ότι οι θεατές γέλασαν με την καρδιά τους, «διασκέδασαν» τις όποιες έγνοιες τους έστω και για ένα δίωρο. Το γέλιο έβγαινε αβίαστα.

Βασικά, οι σκηνοθέτες, Πέτρος Φιλιππίδης και Άννα Παναγιωτοπούλου, κρατήθηκαν  όσο πιο κοντά μπορούσαν στο αρχαίο δράμα, δίνοντας όλους τους ρόλους σε ανδρικά πρόσωπα, πλην ενός –της Κλυταιμνήστρας-  για να επιβεβαιώνει τον κανόνα. Η κατανομή των ρόλων επιτυχημένη, κρίνοντας από το αποτέλεσμα της ερμηνείας. Τα κουστούμια ταιριαστά των κωμικών περιστάσεων και δη του χορού που, αν εξαιρέσει κανείς το ύψος τους και τα φανταστεί κάπως πιο μακριά, δεν θα δυσκολευτεί να αντιληφθεί πως οι σγουρομάλληδες αυτοί είναι μέλη του χορού. Και ήταν κυριολεκτικά χορός που τραγουδάει και χορεύει σε κάθε ρυθμό. Η μουσική του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα άψογα προσαρμοσμένη στις παραγγελίες των σκηνοθετών. Η σκηνοθεσία απλή και λιτή, καθαρά εργονομική.

Ήταν και αυτή μια εκμοντερνισμένη εκδοχή παρωδίας με όλα τα απρόοπτα επί σκηνής. Ήταν μια «πειραγμένη» Ηλέκτρα με πολλά πολλά πειράγματα!

Η ταυτότητα της παράστασης:

Σκηνοθεσία: Πέτρος Φιλιππίδης, Άννα Παναγιωτοπούλου, Σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς, Κοστούμια: Παναγιώτα Κόκορου, Μουσική: Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Χορογραφίες: Ελπίδα Νίνου, Θανάσης Γιαννακόπουλος, Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος, Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Τσεβάς. 

Διανομή ρόλων:

Πέτρος Φιλιππίδης (Ηλέκτρα), Ελισάβετ Κωνσταντινίδου (Κλυταιμνήστρα), Γεράσιμος Σκιαδαρέσης(Αγαμέμνονας), Δημήτρης Μαυρόπουλος (Παιδαγωγός), Κρατερός Κατσούλης (Ψυχολόγος), Πάνος Σταθακόπουλος (Χορός), Αλμπέρτο Φάις (Ορέστης), Μάνος Ιωάννου (Αίγισθος), Χρήστος Σπανός (Πυλάδης), Σταύρος Καραγιάννης (Χορός), Κυριάκος Μαρκάτος (Χορός).

Ευαγγελία Ράπτου – Στεργιούλα, Φιλόλογος - Δρ. Παν. Αιγαίου

Φωτορεπορτάζ: Ευριπίδης Θεοδοσίου