Διδάσκοντας την αλληλεγγύη και τη δύναμη της θέλησης

Γράφει ο Θέμης Κωτούλας

Το μήνυμα μιας άλλης κοινωνικής οργάνωσης με πρωταγωνιστές του ίδιους τους πολίτες, που με μοχλό αντίστασης τη συλλογική δράση και την αλληλεγγύη ανακαλύπτουν διεξόδους στην οικονομική κρίση, αναδείχθηκε μέσα από το ντοκιμαντέρ Gr. Work in Progress της σκηνοθέτη και εθνοψυχολόγου Έλενας Ζερβοπούλου, στο οποίο πρωταγωνιστεί η Εθελοντική Ομάδα Δράσης Πιερίας.

Το μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ έκανε πρεμιέρα το απόγευμα της Κυριακής, 16 Μαρτίου 2014, στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, με την παρουσία δεκάδων μελών της Ομάδας που παρακολούθησαν με ιδιαίτερη συγκίνηση την πρώτη προβολή.

Η σκηνοθέτης επέλεξε μέσα από τρεις διαφορετικές ιστορίες πολιτών, του  Γιώργου Μπαρκούρη, του Γρηγόρη Κίτσου και του Ηλία Τσολακίδη να αφηγηθεί το πώς οι άνθρωποι – θύματα μιας αδιανόητης οικονομικής βαρβαρότητας που θέτει ως πρωταρχικό της μέλημα την ευημερία των αριθμών, μπορούν να ανακαλύψουν έναν άλλο δρόμο που ξεκινά από την επιβίωση και οδηγεί σταδιακά στην κατάκτηση της ελεύθερης ζωής.

Πρόκειται για μια αναλυτική διαδικασία που περνά αναγκαστικά μέσα από τη βασανιστική συνειδητοποίηση ότι για να αλλάξουν όλα γύρω σου θα πρέπει καταρχάς να αλλάξεις εσύ ο ίδιος. Οι τρεις χαρακτήρες που περιγράφει και επιχειρεί με επιτυχία να ερμηνεύσει η ταινία, έρχονται σε αυτή τη διάρκεια αντιμέτωποι με τον ίδιο τους τον εαυτό, καταφέρνουν να αλλάξουν ακόμη και την κοσμοθεωρία τους και τελικώς αντιστέκονται στο αδιανόητο μέσα από τη συλλογική δράση.

Με τη βαθιά και διεισδυτική της ματιά, η Έλενα Ζερβοπούλου, σκιαγραφεί την τραγικότητα των τριών χαρακτήρων της, χρησιμοποιώντας το ρεαλισμό και συγχρόνως καταδεικνύει τους τόπους όπου οι άνθρωποι συναντιούνται πραγματικά ο ένας με τον άλλον. Σε αυτούς τους τόπους αναζητούμε και εμείς την αλληλεγγύη, που λέγεται τόσο εύκολα, αλλά τόσο δύσκολα πράττεται. Ο τόπος μου, σήμερα ο Καπνικός Σταθμός Κατερίνης, ένας τόπος στον οποίο οι άνθρωποι συναντιούνται στο πραγματικό και λειτουργούν στο συμβολικό, ενώνοντας και όχι επινοώντας νέες διαχωριστικές γραμμές.

Για αυτό και η ταινία, ενώ αναφέρεται σε ιστορίες ανθρώπων που χτυπήθηκαν από την κρίση, χρησιμοποιεί ως γέφυρα την πολύπλευρη δραστηριότητα της Ομάδας για να περάσει το αισιόδοξο μήνυμα ότι η δύναμη της θέλησης των πολιτών είναι αυτή που μπορεί να φέρει την ανατροπή. Η ανατροπή θα ξεκινήσει από το ίδιο το σπίτι μας, από κάτω προς τα πάνω και έτσι θα δημιουργηθεί κάποια στιγμή εκείνη η κρίσιμη μάζα που θα φέρει την αλλαγή, όπως λέει στην ταινία και ο Ηλίας Τσολακίδης. Έως τότε, όμως θα πρέπει εμείς να αγωνιστούμε για να έρθει πιο γρήγορα ή για να μην πάψει να υπάρχει ως όνειρο ή για κάποιους ως ουτοπία.

Και η πορεία αυτή μπορεί να υπάρξει όταν δεν περιφέρουμε ως σύνθημα την αλληλεγγύη, αλλά την εδραιώνουμε ως καθημερινή πρακτική. Όταν  στηλιτεύουμε τη φιλανθρωπία ως ανεπαρκή και υστερόβουλη έξη και αντιπαραβάλλουμε την ισότιμη και υπεύθυνη στάση απέναντι στην ανέχεια του άλλου που παρουσιάζεται αδύναμος και αναμένει απαντήσεις στο σήμερα. Αυτή η αλλαγή θα υπάρξει όταν έχουμε μάθει να προσφέρουμε στον άλλο, σεβόμενοι πρωτίστως την ετερότητα.

Το πώς από την Κατερίνη ξεκίνησε η ιδέα για να αναπτυχθεί σε όλη τη χώρα το κίνημα Χωρίς Μεσάζοντες είναι κάτι στο οποίο δεν μπορώ να δώσω απάντηση. Το σίγουρο είναι ότι όλες οι ανατροπές ξεκινούν από συγκεκριμένους ανθρώπους – εκείνους τους νευρωσικούς κατά τον Freud- που δεν το βάζουν κάτω και δεν σκύβουν το κεφάλι στα δύσκολα. Αυτούς που πιστεύουν στη δύναμή τους και οδηγούν και τους άλλους στην κατεύθυνση μιας άλλης κοινωνικής συγκρότησης όπου ο πολίτης θα είναι πρωταγωνιστής της ίδιας του της μοίρας.