ΑΡΘΡΟ Δρ. Ιωάννη Παρίση με αναφορές στο Αλεξάνδρειο Ίδρυμα του δήμου μας. - Ο Μακεδόνων βασιλεύς Αλέξανδρος, εκείνος ο γίγας...

Ο Μακεδόνων βασιλεύς Αλέξανδρος, εκείνος ο γίγας…

Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Παρίσης

Υποστράτηγος ε.α., Διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης,

Πρόεδρος του Συνδέσμου Μακεδόνων και Θρακών Παπάγου-Χολαργού

Ο Αλέξανδρος ο Μέγας, ανήκει στους μεγάλους ηγέτες της παγκόσμιας ιστορίας, αυτούς που στο πέρασμά τους άφησαν έντονα τα σημάδια της προσωπικότητάς τους. Η πιο αινιγματική και πιο μεγαλειώδης μορφή όλης της Ιστορίας, ο μέγιστος όλων, ο πρώτος που στην Ιστορία ονομάσθηκε Μέγας! Διαβάζουμε σε χειρόγραφο της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας: «Ο Μακεδόνων βασιλεύς Αλέξανδρος, εκείνος ο γίγας, ο περίφημος, ο συνετός εν λόγοις, η πάρδαλις η πτερωτή, ο βροχυτός ο λέων, ο προς πολέμους ισχυρός, ο δυνατός εν μάχαις, παντί τω κόσμω γέγονε περιφανής και μέγας!...» (Χειρόγραφο υπ’ αριθ. 672, «Κώδικας του Βησσαρίωνος»).

Η λαϊκή μνήμη, στηριζόμενη στην όλη δράση του Αλεξάνδρου, έπλασε μύθους και θρύλους μέσα από τους οποίους αφενός προσδιόρισε το εξω-ιστορικό του μέγεθος μεγαλύτερο του ιστορικού, αφετέρου κράτησε ζωντανή τη μνήμη του στο πλαίσιο της εθνικής αυτοσυνειδησίας. Όπως μάλιστα έχει γράψει ο Στράβων, «πάντες οι περί τον Αλέξανδρον το θαυμαστόν αντί τ’ αληθούς αποδέχονται μάλλον» (Γεωγραφικά, ΙΕ). Για τον λόγο αυτό, κάθε φορά που αναφερόμαστε στην προσωπικότητα και το έργο του μεγάλου στρατηλάτη, είναι ανάγκη να προσεγγίζουμε το θέμα με απόλυτο σεβασμό στην ιστορική αλήθεια και προσεκτική ερμηνεία και αξιολόγηση των γεγονότων.

Η εκστρατεία των Ελλήνων στα βάθη της Ασίας δεν θα είχε το αποτέλεσμα που είχε, χωρίς τον Αλέξανδρο. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, χωρίς την ηγεσία του Αλεξάνδρου, το αντικειμενικά μικρό μακεδονικό στράτευμα θα είχε συντριβεί από την πρώτη του κιόλας επαφή με την πανίσχυρη Περσική Αυτοκρατορία.  Ο Αλέξανδρος είχε την ικανότητα να αντιλαμβάνεται πλήρως το πεδίο της μάχης και όλες τις παραμέτρους της αντιπαράθεσης, και να οδηγεί τελικά το στράτευμά του σε νίκη, σε όλες της μάχες που έδωσε. Επιπλέον, στο επίπεδο της υψηλής στρατηγικής διέθετε τη έμφυτη ικανότητα να αντιλαμβάνεται το ευρύτερο πολιτικό και στρατηγικό πλαίσιο και να κάνει επιτυχημένες στρατηγικές επιλογές. Διέγνωσε εξαρχής τα κέντρα ισχύος του αντιπάλου (ηγεσία, αδύνατα σημεία, πηγές πλούτου, χώρους γεωστρατηγικής σημασίας, στοιχεία πολιτισμικής ισχύος) και προσάρμοσε τον στρατηγικό του σχεδιασμό σ’ αυτά.

Με τον Αλέξανδρο έγινε μια σημαντική τομή στον ιστορικό βίο της ανθρωπότητας. Σε μια δυαδική Οικουμένη, ανέστρεψε την μέχρι τότε άρχουσα Ασία έναντι της Ευρώπης. Με τον κατ’ εξοχήν ρηξικέλευθο Αλέξανδρο η Ευρώπη πήρε την πρωτοκαθεδρία στο παγκόσμιο πεδίο και διατηρεί αυτή την περίοπτη θέση μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Σε αντίθεση προς άλλους στρατηλάτες που έχει καταγράψει η Ιστορία, ο Αλέξανδρος δεν διατηρήθηκε στην ιστορική μνήμη μόνο για τις στρατιωτικές του επιτυχίες, οι οποίες πράγματι ήταν εκπληκτικές. Εκείνο που διακρίνει την πορεία του είναι το πολιτιστικό έργο που άφησε. Είναι αυτό για το οποίο ο Καβάφης έγραψε:

«Κι απ’ την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία, την νικηφόρα, την περίλαμπρη,

την περιλάλητη, την δοξασμένη, ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,

την απαράμιλλη: βγήκαμ’ εμείς, ελληνικός καινούργιος κόσμος μέγας.

…………………………………………………………………………………………………………………….

Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς.»

Ο μέγας στρατηλάτης δεν ύψωσε τείχη ανάμεσα στους κατακτητές και τους κατακτημένους. Απέβλεψε σ’ ένα συγχρωτισμό των λαών χωρίς φυλετικές διακρίσεις και προκαταλήψεις, επεδίωξε την πολιτιστική ενότητα με τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού, της ελληνικής γλώσσας και με την εξάπλωση του ελληνικού στοιχείου. Τέλος, κατάφερε, με όπλο την δύναμη των ελληνικών γραμμάτων και την ευρεία διάδοσή τους,  οι πόλεις που έκτισε σ’ όλο τον τότε γνωστό κόσμο να γίνουν φωτεινοί φάροι του ελληνικού πολιτισμού.

Όπως γράφει ο Βρετανός στρατηγός Fuller στο βιβλίο του The Generalship of Alexander the Great, ενώ ο σκοπός της στρατηγικής του ήταν να κερδίζει μεγάλες μάχες, ο σκοπός της πολιτικής του ήταν να ειρηνεύει και να μην εξοργίζει τον εχθρό του, ούτως ώστε να περιορίζει τον αριθμό των μαχών που έπρεπε να δώσει. Δεδομένου ότι ο στόχος του Αλεξάνδρου ήταν να πετύχει, στον βαθμό που αυτό ήταν δυνατό, μια αναίμακτη κατάκτηση, χάραξε μια σαφή γραμμή ανάμεσα στον περσικό στρατό και στους λαούς της περσικής αυτοκρατορίας. Η ήττα του περσικού στρατού ήταν ο στρατηγικός του στόχος, ενώ το να πάρει τους λαούς με το μέρος του ήταν ο πολιτικός του στόχος. Ο Αλέξανδρος, σημειώνει ο Fuller, δεν χρειαζόταν κανέναν να του πει εκείνο που διατύπωσε αιώνες αργότερα ο Κλαούζεβιτς, ότι «ο πόλεμος είναι ένα μόνο τμήμα της πολιτικής επαφής και, επομένως, επ’ ουδενί κάτι ανεξάρτητο και αυτοδύναμο». Είναι προφανές ότι ο Αλέξανδρος εφήρμοζε ένα συνδυασμό «σκληρής» και «ήπιας» ισχύος, κατ’ ουσίαν μιας «έξυπνης» ισχύος, όπως οι σύγχρονοι πολιτικοί επιστήμονες την περιγράφουν.

Η τοποθέτηση ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην πρωτεύουσα της χώρας αποτελεί, χρόνια τώρα, πανελλήνιο αίτημα και απαίτηση τόσο των Ελλήνων του Ελλαδικού χώρου όσο και των Ελλήνων της Διασποράς. Μέχρι σήμερα, παρά τις προσπάθειες πολλών, δεν κατέστη δυνατό αυτό να γίνει πραγματικότητα. Ο Σύνδεσμος Μακεδόνων και Θρακών Παπάγου-Χολαργού έχει αναλάβει πρωτοβουλίες προκειμένου να τιμηθούν τόσο ο Αλέξανδρος όσο και ο πατέρας του Φίλιππος. Στο πλαίσιο αυτό, τοποθετήθηκε προ τριετίας στην Κοινότητα Παπάγου ο ανδριάντας του Φιλίππου, ο πρώτος στην Αττική, ενώ στόχο αποτελεί η τοποθέτηση του ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του μέγιστου των Ελλήνων.

Για πιο λόγο ο Αλέξανδρος, τόσο κατά την Αρχαιότητα όσο και κατά τους μετέπειτα χρόνους  μέχρι σήμερα, δεν τιμήθηκε στην Αθήνα; Αν δεχθούμε ότι οι αρχαίοι Αθηναίοι δεν μπορούσαν να λησμονήσουν την Χαιρώνεια, είναι δυνατόν να δικαιολογηθεί η άρνηση του σύγχρονου Ελληνικού Κράτους να τιμήσει τον μέγιστο των Ελλήνων; Ο καθηγητής Robin Lane Fox, ο οποίος έγινε γνωστός στην Ελλάδα όταν τον Απρίλιο του 2011, στη διάρκεια των εγκαινίων της έκθεσης «ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΡΑΚΛΗ ΣΤΟΝ ΜΕΓΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ» στο Μουσείο Ασμόλιαν της Οξφόρδης, είχε κάνει δηλώσεις για την ελληνικότητα της Μακεδονίας, με ενημέρωσε ότι με πολύ χαρά θα συμμετείχε στην εκδήλωση που οργανώσαμε στις 2 Νοεμβρίου 2011 στην αίθουσα της Παλιάς Βουλής, με θέμα Ο Μέγας Αλέξανδρος στο Μύθο και την Ιστορία, ενόψει της προσπάθειας τοποθέτησης του πρώτου ανδριάντα του Αλεξάνδρου στην Αττική. Τελικά, δεν μπόρεσε να συμμετάσχει εξαιτίας υποχρεώσεων στο πανεπιστήμιό του, αλλά την παραμονή της εκδήλωσης μου απέστειλε ηλεκτρονικό μήνυμα στο οποίο μιλάει «εκ μέρους του Αλεξάνδρου» και αναφέρεται στην άρνηση των Αθηναίων να τον αποδεχθούν μέχρι και σήμερα, που αρνούνται να τοποθετήσουν ανδριάντα του και για τη χαρά του που επί τέλους θα μπορούσε να τιμηθεί… Το μήνυμα του καθηγητού Fox είναι το εξής:

Here is my message, on behalf of Alexander: “I am delighted to hear that Athens has at last honoured me with a statue after my mother Olympias dedicated a cup to the goddess Health in Athens and my wife Roxane dedicated jewellery on the Acropolis… many Athenians feared and disliked me, but now the old quarrel is laid to rest and they can look on me as Great nonetheless.” Robin Lane Fox, Oxford.

Το Διεθνές  Ίδρυμα Μνημείου Μεγάλου Αλεξάνδρου, που ιδρύθηκε στην Πιερία το 1991 από τις Παμμακεδονικές Ενώσεις Υφηλίου, με ιδιαίτερα φιλόδοξους στόχους, θα μπορούσε να αποτελέσει εξαιρετική βάση ανάπτυξης δράσεων για την ανάδειξη και προβολή διεθνώς της προσωπικότητας και του έργου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των θεμάτων που αφορούν στην Μακεδονία μας κατ’ επέκταση. Η παμμακεδονική συνάντηση στο «ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ», στους πρόποδες του Ολύμπου, στις 7-12 Ιουλίου, θα δώσει το στίγμα της απόφασης των απανταχού Μακεδόνων να συνεχίσουν τον αγώνα για την διατήρηση της ιστορικής αλήθειας ενάντια σε κάθε προσπάθεια διαστρέβλωσής της από ξένους και εγχώριους.

Εκείνο που μένει είναι να καταλάβουν επί τέλους κάποιοι στην Αθήνα τα αυτονόητα για τον Αλέξανδρο, ο οποίος έχει παραμείνει δια μέσου των αιώνων σύμβολο της ελληνικής και της παγκόσμιας ιστορίας, όχι μόνο για την ιδιοφυή στρατηγική του αλλά και για την ιδιαίτερα προοδευμένη για την εποχή του πολιτιστική του αντίληψη. «Ο Μέγας Αλέξανδρος έχει πάντοτε μοναδική θέση από ιστορικής πλευράς» έγραφαν στον πρόλογο της παρουσίασης της μεγάλης έκθεσης στο Λούβρο, το 2011. «Για τους Έλληνες και τους Ρωμαίους ήταν ήρωας, για τους Άραβες ήταν προφήτης, για τους Δυτικούς είναι ένας μύθος. Διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό σε ολόκληρο τον αρχαίο κόσμο μέχρι τα όρια της Ινδίας.»