ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ: Είναι υποχρέωσή μας απέναντι στη μνήμη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά προφανώς και του Ανδρέα Παπανδρέου, να υπερασπιστούμε την ιστορική αλήθεια, για την περίοδο της μεταπολίτευσης

Ομιλία Ευάγγελου Βενιζέλου, Προέδρου του ΠΑΣΟΚ, στην εκδήλωση του ιδρύματος «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής» με θέμα: «Κωνσταντίνος Καραμανλής: Τότε και Τώρα»

Κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας, μια εκδήλωση, όπως η σημερινή για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, μας επιβάλλει να στοχαστούμε πάνω σε τρία κρίσιμα ζητήματα:

Το πρώτο, είναι ένα ζήτημα φιλοσοφίας της ιστορίας. Αφορά τις ηγετικές πολιτικές φυσιογνωμίες, τις προκλήσεις που αυτές δέχονται μέσα στην εποχή τους και την εξελισσόμενη αξιολόγηση της ιστορίας γι' αυτές.

Η κρίση που βιώνει η πατρίδα μας τα τρία τελευταία χρόνια, η άρση των αβεβαιοτήτων, η αμφισβήτηση της γραμμικής εξέλιξης των πραγμάτων πάντα προς το καλύτερο, επηρεάζει αναμφίβολα και τη στάση μας απέναντι στο παρελθόν.

Οι αξιολογήσεις της ελληνικής κοινωνίας για τις διάφορες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας του τόπου, γίνονται αναδρομικά πιο καχύποπτες και πιο απαιτητικές, υπό το πρίσμα των διαρθρωτικών, ενίοτε γενετικών, προβλημάτων της οικονομίας και του κράτους, που ανέδειξε η κρίση. Προβλημάτων, που δεν προέκυψαν πριν 3 ή 10 χρόνια, αλλά συχνά είναι σύμφυτα με το νέο ελληνικό κράτος. Επιλογές, που έγιναν πριν 38 χρόνια στην αρχή της μεταπολίτευσης, ή ακόμη και πριν 60 χρόνια μέσα στην καρδιά του μετεμφυλιακού κράτους για το μοντέλο ανάπτυξης ή το μέγεθος του δημόσιου τομέα, συσχετίζονται τώρα, με τα βαθύτερα ιστορικά αίτια της σημερινής κρίσης.

Η ετυμηγορία της ιστορίας για όλα τα δημόσια πρόσωπα και ιδίως για τους ηγέτες που σφράγισαν ολόκληρες εποχές, εξελίσσεται συνεπώς με βάση τις εμπειρίες και τα βιώματα που ζει σε κάθε φάση η κοινωνία ως συλλογική μνήμη του έθνους.

Η ίδια άλλωστε ιστορική μνήμη γίνεται αντικείμενο τρέχουσας πολιτικής χρήσης, αφού τα μεγάλα θέματα της δημόσιας συζήτησης είναι και τώρα η θέση της Ελλάδας μέσα στην Ευρώπη και η αποτίμηση της μεταπολίτευσης.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που είχε το σπάνιο προνόμιο να διασχίσει ως πολιτικός ηγέτης μισό περίπου αιώνα, δεν έχει να φοβηθεί κάτι από αυτή την εξελισσόμενη ιστορική αξιολόγηση. Πάντα φυσικά θα υπάρχουν αμφισβητήσεις για τη μια ή την άλλη επιλογή. Καθίστανται όμως τώρα καλύτερα αντιληπτές, πρώτον, οι δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει και στην πρώτη και στη δεύτερη φάση της πρωθυπουργίας του και, δεύτερον, η προσήλωσή του στην Ευρώπη και τη δημοσιονομική πειθαρχία που η ιστορική αλήθεια επιβάλλει να πούμε ότι καταγράφτηκε στα δεδομένα τόσο του 1963 όσο και του 1980, δηλαδή κατά τις δύο αποχωρήσεις του από το αξίωμα του Πρωθυπουργού.

Άλλωστε, οι τρεις βασικές ιστορικές εξελίξεις που συνδέονται με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, η δημοκρατική μετάβαση του 1974, η οριστική επίλυση του πολιτειακού και ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έχουν προ πολλού και οριστικά καταστεί κοινό εθνικό κτήμα.

Το δεύτερο ζήτημα είναι ένα οξύ ζήτημα εθνικής αυτογνωσίας. Πρόκειται για την ανεπίγνωστη και επιπόλαιη απαξίωση της μεταπολίτευσης, της περιόδου που αρχίζει με την πτώση της δικτατορίας το 1974, φυσικά.´ με την επάνοδο του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Ελλάδα και πολλοί θεωρούν ότι έφτασε στο τέλος της με το ξέσπασμα της τρέχουσας κρίσης.

Είναι υποχρέωσή μας απέναντι στη μνήμη του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αλλά προφανώς και του Ανδρέα Παπανδρέου, να υπερασπιστούμε την ιστορική αλήθεια, για την περίοδο της μεταπολίτευσης, που παρά τα προφανή προβλήματα, τις υστερήσεις και τις αντιφάσεις, είναι η καλύτερη και ευτυχέστερη περίοδος της σύγχρονης ιστορίας μας.

Ούτε ο παλαιοκομματικός κρατισμός, ούτε τα φαινόμενα συντεχνιασμού, ούτε οι αθέμιτες σχέσεις πολιτικής και οικονομίας, ούτε η δημαγωγία, ο λαϊκισμός και το δόγμα της εύκολης ανέλιξης, μπορούν να μετατρέψουν σε αρνητικό το ιστορικό ισοζύγιο της μεταπολίτευσης στη θεμελίωση της οποίας ήταν καταλυτικός ο ρόλος του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Σε αυτή τη μεταπολίτευση πιστώνονται: το δημοκρατικό κοινοβουλευτικό πολίτευμα που λειτουργεί απλά και ομαλά 40 χρόνια, η εντυπωσιακή σωρευτική ανάπτυξη που άλλαξε ριζικά το επίπεδο ζωής και προσδοκιών των Ελλήνων, το κοινωνικό κράτος, η βαθιά πίστη στο κράτος δικαίου, την πολυφωνία και την ανεκτικότητα.

Οι μεγάλες θυσίες του ελληνικού λαού τα τελευταία τρία χρόνια, είναι γνωστές. Οι ανατροπές που υφίστανται οι Έλληνες στη ζωή τους είναι συχνά ανυπόφορες. Ο φαύλος κύκλος της ύφεσης και της ανεργίας αδικεί πρωτίστως τη νέα γενιά. Αν όμως δεν κάναμε την κακή και δύσκολη επιλογή, αλλά τη φαινομενικά εύκολη και καταστροφική, θα ζούσαμε τώρα στην εποχή των παγετώνων και θα αναπολούσαμε απλώς το οικονομικό και κοινωνικό κεκτημένο της μεταπολίτευσης.

Η ολοκληρωμένη εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Ανασυγκρότησης και η οριστική και ασφαλής έξοδος από την κρίση ώστε η Ελλάδα ως κανονικό κράτος να κατακτήσει την αυτοδυναμία της και την ουσιαστική της ισοτιμία μέσα στην Ευρώπη, θα είναι και η ιστορική καταξίωση της μεταπολίτευσης συνολικά. Άρα, θα είναι και μια καταξίωση του έργου του Κωνσταντίνου Καραμανλή.

Διαφωνίες στους επιμέρους χειρισμούς υπήρξαν και υπάρχουν πολλές. Άλλη στρατηγική επιλογή όμως ούτε υπήρξε ούτε υπάρχει.

Κλείνω, κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας, με ένα ζήτημα πολιτικού πολιτισμού. Η περίοδος της μεταπολίτευσης άλλαξε τον πολιτικό πολιτισμό μας σε σχέση με την προδικτατορική και γενικότερα τη μετεμφυλιακή περίοδο, μας επέτρεψε να διακρίνουμε ανάμεσα στην πολιτική σύγκρουση και τη δημοκρατική και πολιτική δεοντολογία. Κατέστησε εμφανές ότι ο πολιτικός αντίπαλος δεν είναι εσωτερικός εχθρός, κοινωνικά μισητός, ηθικά απαξιωμένος, εθνικά απόβλητος. Η πατρίδα μας είχε υποστεί ένα κατά κυριολεξία εμφύλιο πόλεμο, μια μακρά μετεμφυλιακή ένταση, μια δικτατορία και δεν είχε ούτε περιθώρια ούτε διάθεση να ζήσει καταστάσεις μετωπικής σύγκρουσης και οιονεί εμφυλίου πολέμου.

Στην υπέρβαση αυτή συνέβαλλε καθοριστικά ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Δυστυχώς, η κρίση οδήγησε, όχι αυτόματα αλλά κατ’ επιλογή ορισμένων, σε μια δραματική υποβάθμιση του πολιτικού και δημοκρατικού μας πολιτισμού. Η στρατηγική της εφόδου στο όνομα μιας «αντιμνημονιακής» ψευδαίσθησης, συνοδεύεται από μια δήθεν ριζοσπαστική αμφισβήτηση της κοινωνικής ευαισθησίας και των κινήτρων εκείνων που σήκωσαν εξ αρχής ή από ένα σημείο και μετά, το πολιτικό βάρος των δύσκολων αποφάσεων.Η πολιτική διαφωνία μετατρέπεται σε ασύμμετρο θεσμικό και ηθικό πόλεμο, το δημοκρατικό μέτρο έχει χαθεί.

* εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 15 ετών από τον θάνατο του Κ. Καραμανλή